De invloed van complimenten op onze kinderen

‘De selfie-cultuur begint al in de maxi-cosi’, ‘Ouderlijke overwaardering leidt tot narcisme in plaats van een gebrek aan ouderlijke warmte’, ‘Overmatig prijzen van kind kan narcistische trekjes opwekken.’

Zomaar een paar koppen van artikelen die de laatste tijd op internet circuleren, onder andere naar aanleiding van het onderzoek van Eddie Brummelman (ontwikkelingspsycholoog) van de Universiteit Amsterdam. Hij vroeg 565 Nederlandse kinderen tussen de 7-11 jaar oud en hun ouders, over een periode van 1,5 jaar 4 keer een vragenlijst in te vullen die narcisme, zelfwaardering, overwaardering en ouderlijke warmte in kaart bracht.

Hij beschrijft dat er een dunne lijn is tussen zelfwaardering en overwaardering. Waarbij overwaardering van kinderen, op latere leeftijd kan leiden tot allerlei mentale problemen, zoals depressie en/of angststoornissen.

“Kinderen lijken het opgepompte beeld dat hun ouders van hen hebben te internaliseren. Ze voelen zich beter dan anderen”, is één van de dingen die hij beschrijft.

Met name de zin ‘zij voelen zich beter dan anderen’, is iets wat ons aan het denken zet. Is dat wat wij willen als wij onze kinderen complimenten geven? Dat zij zich beter voelen dan anderen? Veel ouders zullen ontkennend antwoorden. Veelal geven wij kinderen complimenten omdat wij willen dat ze zelfvertrouwen hebben, geloven in zichzelf, dat ze uitdagingen aan durven gaan, dingen uitproberen, ook als succes niet op voorhand verzekerd is. Daarbij komt, zoals we in onze eerdere blog complimenten geven al beschreven, dat veel ouders het juist moeilijk vinden om kinderen te prijzen als zij positief gedrag laten zien.

De in de media verschenen berichten lijken ons er echter op te wijzen dat van het tegendeel sprake is. Wij zouden onze kinderen juist overladen met complimenten. Te pas en te onpas. Hoe zit dit? Zoals wel vaker gebeurt ontbreekt de nuance, die wel degelijk aanwezig is. Een kind een compliment geven of positief opvoeden is anders dan iemand overwaarderen. Maar waar zit het verschil in?

De Amerikaanse onderzoekster Carol Dweck beschrijft het mooi:

“Becoming is better than being”

En dat is juist waar vaak de crux zit met het geven van complimenten. Vaak focussen complimenten zich op het ‘zijn’. Jij bent slim, wat ben jij knap etc. In plaats van op het ‘doen’. Wat doe jij je best, wat werk je hard, wat zie je er mooi uit. We willen onze kinderen leren dat door te oefenen, fouten te maken, dingen uit te proberen zij zich verder zullen ontwikkelen. Iets wat ze uiteindelijk verder zal brengen, dan misschien het uitzonderlijke talent waarmee ze geboren zijn en waar ze verder geen invloed op hebben. Je hebt het of je hebt het niet, zonder dat je daar zelf iets voor gedaan hebt.

Laten we eens kijken naar wat Carol Dweck bedoelt. Dweck spreekt over een ‘mindset’ die wij allemaal hebben. Vrij vertaald spreekt zij over iemands ‘mentaliteit’ of ‘instelling’.

Complimenten op het ‘zijn’ zorgen voor een fixed mindset, aldus Dweck. Dat kan er toe leiden dat mensen geloven dat eigenschappen als intelligentie, sportiviteit, talent vaststaande eigenschappen zijn, die je hebt of niet. En dat talent zorgt voor succes, hard werken weggelaten. Als iets mislukt zien we dat als falen van onszelf, bijvoorbeeld ik ben dom, want het lukt niet. Kinderen worden hier onzeker van omdat ze willen voldoen aan een bepaalde standaard en als iets een keer niet lukt, wat zal voorkomen, gaan kinderen twijfelen of ze nog wel ‘slim zijn’.

In een growth mindset geloven mensen dat eigenschappen als intelligentie zich kunnen ontwikkelen door hard werken. En dat talent en intelligentie het startpunt zijn. Door complimenten te geven op het ‘doen’, wordt deze mindset bevorderd. Het benadrukt dat je invloed hebt op hoe dingen gaan en dat door te leren en te oefenen je ergens beter in kan worden. Waardoor we dingen durven uit te proberen en fouten zien als mogelijkheid om ergens van te leren. En niet als falen van onszelf.

Onderstaand filmpje geeft een indruk van het effect van complimenten geven op de mindset.

Is het geven van complimenten dan slecht en iets wat we niet meer moeten doen? Wij geloven van niet. Wel denken wij dat het belangrijk is voor ouders om te weten hoe ze complimenten kunnen geven, die een growth mindset bevordert en zonder kinderen het gevoel te geven dat ze beter zijn dan anderen.

Een paar tips:
  • Koppel complimenten aan de inzet en niet aan het resultaat.
  • Bijvoorbeeld, door het geven van ‘doe-complimenten’. Zoals ‘wat doe jij je best’, ‘wat
    heb je hard gewerkt’, ‘wat heb je leuke kleuren gebruikt bij die tekening’.
  • Vermijd ‘ben-complimenten’, zoals ‘wat ben je slim’ of ‘wat ben je knap’.
  • Vervang het ‘goed zo’ eens voor ‘het is je gelukt’.
  • Maak de complimenten concreet.
  • En het belangrijkste; meen het, zorg ervoor dat het oprecht is. Als uw kind tijdens het
    koken een tekening onder uw neus duwt en u reageert met “prachtig” zonder er echt naar te
    kijken, is het niet oprecht. Benoem dat u straks wilt kijken, maar dat u nu even bezig
    bent.
Jonger helpt!

Wilt u meer weten over het geven van complimenten of heeft u vragen over de diensten van Jonger? Neemt u dan vrijblijvend contact met ons op!

Bronnen:

Fotocredit: