Omgaan met angst

Iedereen is wel eens bang. Angst heeft een belangrijke taak, namelijk ons beschermen tegen gevaar. Angstige gevoelens zijn signalen van het lichaam, die ons op deze manier triggeren actie te ondernemen. We willen af van dit onprettige gevoel. Het is goed hiernaar te luisteren. Stel, u wandelt door het bos en ziet een grizzlybeer met een jong. Het ziet er schattig en lief uit, maar dankzij onze interne alarmbellen zult u niet op deze dieren afstappen om ze eens even van dichtbij te bekijken of te knuffelen. Gelukkig maar!

Over het algemeen wordt de angst of spanning eerst erger voor het uiteindelijk afzwakt. De angst of spanning zakt altijd. Dat komt omdat ons lichaam simpelweg niet altijd in de hoogste staat van paraatheid kan zijn. Dat kost teveel energie. Terug naar het voorbeeld van de grizzlybeer, als de beer wegloopt zal de spanning verdwijnen. Het gevaar is immers geweken.

Kinderen & angst

Ook kinderen krijgen te maken met angsten. Het hoort bij de ontwikkeling. Naarmate kinderen ouder worden veranderen hun angsten met ze mee.

Angsten die kinderen hebben als ze opgroeien:

• 0-2 jaar: verlatingsangst, harde geluiden, water of toilet, nieuwe dingen, onbekende mensen, andere omgevingen

• 2-4 jaar: verlatingsangst, griezels, verklede mensen, onweer, donker

• 4-8 jaar: verlatingsangst, donker, alleen zijn/slapen, gewond raken/pijn hebben, andere kinderen

• 8-12 jaar: gewond raken/pijn hebben/ziek worden, school, faalangst, niet mee mogen doen, gepest worden, de dood, piekeren

• Pubers: angst voor afwijzing, onderpresteren, gezondheid van zichzelf en andere dierbaren, relatie tussen ouders

• Adolescenten: angst voor afwijzing, onderpresteren, beroepskeuze, uit huis gaan

 

Invloed op angst

Een aantal factoren zijn bepalend voor de angst van een kind

Omgeving

Als een kind in zijn eigen vertrouwde omgeving is, zal een kind minder snel angstig reageren op nieuwe of onbekende personen of situaties. Ook de aanwezigheid van zijn ouders en hun reactie is van invloed. Kleine kinderen die bemoedigend worden toe geknikt door hun ouders zullen minder angstig reageren dan kinderen waarvan de ouders zelf onzeker naar hen kijken.

Controle

Als kinderen ouder zijn, vaak rond het eerste jaar, is het voor hen fijn als zij enige mate van controle ervaren. Een onbekend persoon dat een kind de ruimte geeft om een eerste stap te zetten tot contact zal minder angst oproepen. Veel mensen zijn geneigd om meteen baby’s op te pakken of met kleine kinderen te kroelen, maar dit kan juist afschrikken. Zeker als een kind hier eigenlijk nog niet klaar voor is.

Persoon

Het maakt voor kleine kinderen veel uit of zij de persoon kennen of niet. Maar ook hoe deze persoon reageert. Door een kind rustig te benaderen, op een rustige toon te praten of even contact te maken als hij ontspannen bij zijn ouders op schoot zit kan helpen.

 

Normaal?

Angst is zinvol en nuttig zijn en hoort dus bij de ontwikkeling. Maar wat als uw kind bang is terwijl dat niet nodig is? Wanneer is angstig gedrag zorgelijk en is er meer aan de hand? Bekijk de checklist:

  • Uw kind is vaker wel dan niet angstig
  • Angst is onevenredig groot
  • Het is niet passend bij de leeftijd
  • Veel vermijdend of compenserend gedrag
  • Het kind heeft er duidelijk last van
  • Het kind wordt belemmerd in het dagelijks functioneren

 

Signalen

Angst bij uw kind signaleren is moeilijk, maar u kunt op het volgende gedrag letten:

  • Prikkelbaar gedrag/ emotionele uitbarstingen
  • Angstig of verlegen gedrag
  • Vermijdend gedrag, gaat dingen uit de weg
  • Is zich heel bewust van zijn omgeving (hoort, ziet alles)
  • Lichamelijke klachten (pijnen/ hyperventilatie/ transpireren)
  • Opvallende vermoeidheid of slaapproblemen
  • Moeilijke stoelgang
  • Zoeken naar zekerheden
  • Zelfonderschatting “Ik kan dat niet”
  • Overschatting van gevaren “Maar wat als…”
  • Concentratieproblemen
  • Veel excuses bedenken om te vermijden “Ik houd niet van feestjes, dus daarom wil ik niet mee”

 

Tips:


Wat kunt u doen?

  • U kunt uw kind stimuleren om dingen te doen die hij spannend vindt. Vraag aan uw kind of hij het wil proberen, van de hoge glijbaan bijvoorbeeld. Maar accepteer het antwoord.
  • Uw kind houdt de controle, dus probeer uw kind niet te dwingen. Durft hij bijvoorbeeld niet op de glijbaan? Forceer het niet door hem er toch op te zetten. Maar kies voor kleine stapjes. Begin met een “lagere glijbaan”. Of eerst alleen kijken naar andere kinderen, dan misschien het trappetje op- en af klimmen etc.
  • Knik uw kind bemoedigend toe als hij iets uitprobeert wat hij spannend vindt.
  • Leg de situatie uit. Soms schrikken kinderen als bijvoorbeeld een hond op ze afkomt. Uw kunt uitleggen wat er gebeurt, zodat uw kind de situatie beter begrijpt. “Kijk, de hond is nieuwsgierig en wil weten wie jij bent. Hij komt even ruiken, dat doen honden. Zeg maar: hallo hond.”
  • Geef het goede voorbeeld. Vindt uw kind het spannend om contact te maken? Ga dan samen op een feestje langs de andere aanwezigen om een handje te geven en je voor te stellen. Zo oefent hij met een spannende situatie met uw steun.
  • Houd uw eigen spanning onder controle. Soms voelen kinderen de angst bij hun ouders en durven daarom niet meer. Bijvoorbeeld als ze opeens een klimrek inklimmen en uw schrikt van hoog uw kind is geklommen. Probeer zelf rustig te blijven voor u op uw kind afstapt.
  • Gebruik de regel, 2x NEE = JA. Stel de vragen: Is het levensgevaarlijk? Hebben andere er last van? Is het antwoord 2x NEE? Laat het dan gebeuren.
  • Kijk samen naar de Disney film Inside Out, waar op een laagdrempelige, duidelijk en leuke manier wordt uitgelegd wat emoties zijn en welke gevoelens wij allemaal hebben. Zo ook de emotie angst.
  • Praat met uw kind over angst, vraag eens waar hij bang voor is of vertel wat u spannend vindt.
  • Er zijn ook verschillende boekjes die u kunt lezen met uw kind over het onderwerp angst.

 

Reminder

Angst neemt pas af als het kind met de enge situatie durft om te gaan. De situatie uit de weg gaan doet de angst niet verminderen. Vermijden heeft wel een direct effect, het vervelende angstige gevoel verdwijnt en je voelt je gelijk beter. Door te vermijden ontzeggen kinderen zichzelf de kans om te genieten van nieuwe en spannende situaties. En daarnaast leren ze er niet mee omgaan.  Als kinderen leren om hun angsten de baas te worden, dan hebben ze daar hun hele leven voordeel van.

En dan kan de emotie angst doen waar die het beste in is, ons beschermen tegen dreigend gevaar!

[hr]

Jonger Helpt

Hulp nodig? Of heeft u andere vragen over angsten bij uw kind? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.

Bronnen:

  • Lezing: achtergronden internaliserende problematiek, S. Mulder Universiteit Utrecht
  • Kaldenbach, Y. (2010) Angst en vermijding