De meest controversiële serie van het moment
Netflix kijkend Nederland, ja daar horen wij ook bij, is in de ban van de serie 13 Reasons Why. Dit is ook een van de redenen waarom wij hier iets over willen schrijven. De serie was voor ons indrukwekkend en op sommige momenten zelfs schokkend.
De serie is gebaseerd op een boek en vertelt het verhaal van de 17e jarige Hannah Baker die een einde aan haar leven maakt. Zij laat 7 cassettebandjes achter waarop ze aan de hand van 13 redenen uitlegt waarom zij deze beslissing heeft genomen.
De serie houdt de gemoederen flink bezig. Sinds de start is de serie erg populair onder jongeren en maakt veel reacties los bij de kijker, zo blijkt uit de reacties op social media. Veel kijkers vinden de serie taboedoorbrekend en een goed initiatief om suïcide te bespreken. Of noemen het verplichte kost voor jongeren, zodat ze eens geconfronteerd worden met de effecten van hun eigen gedrag.
Confronterend
Confronterend is de serie zeker. Het laat onomwonden zien hoe groot de sociale druk op jongeren kan zijn en hoe ze daar van in de put kunnen raken. De gevolgen van pesten, eenzaamheid en hoe pittig middelbare schooltijd kan zijn komen duidelijk in beeld.
De problemen die Hannah ervaart zijn veelal veelvoorkomende problemen. Dit uiteraard op een aantal heftige gebeurtenissen na. Veel jongeren kunnen zich identificeren met Hannah (ook een verkeerde foto van zichzelf is doorgestuurd, ook wel eens door iemand in je billen geknepen of ook wel eens een date gehad die niet op kwam dagen).
Daarnaast kenmerkt de pubertijd zich door onzekerheid. Veel jongeren twijfelen aan zichzelf. De puberteit is de periode waar veel verandert (lichamelijk, cognitief en sociaal) en dat gaat samen met onzekerheid, twijfels, het maken van verkeerde keuzes en de gevolgen die daarbij horen.
In de serie kiest Hannah voor een uitweg die resoluut is. Iets wat nooit meer terug te draaien valt. En iets wat het probleem niet oplost. Helaas komt in de serie niet naar voren dat er vaak wel oplossingen zijn voor deze problemen. Door steun te zoeken bij familie, vrienden, school of de hulpverlening komen jongeren uit de put en voelen zij zich weer beter. Ook jongeren die gepest zijn. Zelfmoord is nooit de oplossing. Er is hulp mogelijk.
Oorzaak
Suïcidaal gedrag bij jongeren heeft geen eenduidige oorzaak. Vaak gaat het om een combinatie van factoren als (fysieke) mishandeling, seksueel misbruik, verstoorde thuissituatie en ziekte. Die apart waarschijnlijk niet tot zelfmoord zouden leiden. Over het algemeen liggen er psychische problemen aan ten grondslag, zoals een depressie. Zelfmoord is vaak geen bewuste keuze maar een uiting van een psychiatrische ziekte, zoals depressiviteit.
Suicide is een serieus maatschappelijk probleem. Daarom waarschuwen deskundigen voor de serie. Onderzoek heeft aangetoond dat het expliciet in beeld brengen van zelfmoord (zoals in de laatste aflevering) zorgt voor copycat gedrag bij mensen die daar gevoelig voor zijn. Zoals bekend is onder het “Werther-effect”, vernoemd naar de suïcide golf na het verschijnen van Goethes Die Leiden des jungen Werthers, in 1744.
In het buitenland zijn richtlijnen geformuleerd voor het omgaan met zelfdoding door de media. Ook in Nederland bestaan deze sinds 2005, vertaald door De Ivonne van de Venstichting (voor suïcide-preventie). Die erop aandringen zorgvuldig en terughoudend te zijn. Hetgeen het tegendeel is van wat er gebeurt in de serie.
Advies
Heeft u thuis een puber in huis die ook in de ban is van 13 Reasons Why? Zou u uw kind moeten verbieden deze serie te kijken? Nee, dat is niet direct ons advies. De serie is er nu eenmaal en hoogstwaarschijnlijk heeft uw kind ervan gehoord of er zelfs al iets van gezien. Verbieden heeft vaak een averechts effect. Wel is het belangrijk dat u weet dat het een heftige serie is, zeker voor jongeren die worstelen met dezelfde gevoelens als Hannah.
Wij geven u graag tips
- Vraag of uw kind de serie kent en praat erover. Wat vond uw kind ervan?
- Kijk de serie samen. Praat over de aflevering, luister naar uw kind en vraag door.
- Zijn er dingen die uw zoon of dochter herkent? Hoe gaat dat op zijn school? Wat had Hannah kunnen doen? etc.
- Laat u niet afschrikken door de soms “afwijzende houding”, maar blijf pogingen doen om het gesprek aan te gaan.
- Praat met uw kind over hoe het gaat op school. Gebruik ongooglebare vragen.
- Benoem dat je hulp kan zoeken als je zo ongelukkig bent en dat deze hulp helpt.
- Soms kan het enorm opluchten voor uw kind als u ook uw gevoelens van de middelbare schoolperiode deelt. Maar dat die periode voorbij gaat.
- Zelfmoord is nooit een oplossing.
- Bespreek dat er nooit één oorzaak is dat iemand zelfmoord pleegt, bijvoorbeeld alleen gepest worden. Dat moet ook wel, want veel meer jongeren krijgen te maken met pesten, dan dat er suicide wordt gepleegd.
- Merkt u dat uw kind met depressieve gevoelens worstelt of niet goed in zijn vel zit? Zoek dan professionele hulp.
Hulp nodig?
Bekijk onderstaande websites of neem contact op met de huisarts.
Kortom
De serie is controversieel en het is belangrijk te realiseren wat de effecten kunnen zijn betreffende het expliciet tonen van zelfmoord. Het is goed dat de serie ingaat op de effecten van pesten, de invloed van social media en de eenzaamheid die de middelbare school met zich mee kan brengen. Daarover moet het gesprek op school, thuis, op de sportclub, vaker worden aangegaan. Zelfmoord betekent geen weg terug en is nooit een oplossing.
[hr]
Bronnen
- NJI (2009) Zelfmoord onder jongeren steeds belangrijkere doodsoorzaak
- www.ivonnevandevenstichting.nl
- Verhulst, F.C. & Verheij, F. (2003) Kinder- en jeugdpsychiatrie
- www.nji.nl/nl/Over-het-Nederlands-Jeugdinstituut/Media-kijk-uit-met-berichtgeving-over-zelfdoding